Полный текст статьи
Печать

ÖZET : Araştırma üniversitede okuyan gençlerin birinci ve dördüncü sınıftaki uyum düzeylerinin uzunlamasına bir çalışma ile belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. Araştırmada öğrencilerin dördüncü sınıftaki kişisel, sosyal ve genel uyum düzeylerinin birinci sınıftaki uyum düzeylerinden anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülürken, gençlerin uyum düzeyleri üzerinde cinsiyet faktörünün etkisinin önemli olmadığı bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Gençlik, kişisel uyum, sosyal uyum. 

GİRİŞ

  Çocukluktan yetişkinliğe geçiş süreci olan ergenlik döneminde toplum genci bir çocuk olarak görmediği gibi ona henüz yetişkin statüsünü, rolünü ve işlevini de tamamen vermemiştir. Bu dönemde genç kendi bedeninde olan değişim ve gelişmeye uyum sağlamaya çalışırken; bir yandan da toplumun ondan beklentilerine cevap verme ve toplumsal rol ve kurallara uyum sağlamak zorunda kalmaktadır. Ne çocuk ne de yetişkin olarak kabul edilmeyen genç, bu durumda bazı karmaşalar, çelişkiler ve uyum güçlükleri yaşayabilir. Kendinden hiç memnun olmayan ve her şeyin daha iyisini bekleyen genç bu dönemde sürekli ideal benliğini aramakta gidiş gelişler içerisinde zaman zaman bocalamakta, karasız, isyankar, alışılmışın dışında davranmakta ve deneme yanılma yoluyla birçok engelleri aşmaya çalışmaktadır [1, 2].

  Ruhsal açıdan çalkantıların yaşandığı bu evrede özellikle üniversiteye devam eden gençler aile ve çevreleri tarafından aktarılmış değerleri kendi ya- şamları ile bağdaştırmaya çalışırken aynı zamanda, kendilerine ait bir standartlar ve değerler sistemi geliştirmeye çalışmaktadır[3, 4, 5].

   Çocukluk ve erken adolesanlık döneminde çok büyük etkiye sahip olan aile; ergenlikle birlikte ergenin değişmeye başlayan değerleri, bağımsızlık isteği ve idealleri nedeniyle etkisini giderek kaybetmekte, aile ve gençler arasında bazı çatışmalar ve uyum problemleri görülebilmektedir [6, 7].

   Bu dönemde aynı yaştaki kişilerle etkileşim, yaşa ilişkin becerilerin ve ilgilerin gelişimi ve benzer problemlerin paylaşılması gibi nedenlerle arkadaş gruplarının etkisi giderek artarken; bağımsızlık kazandıkça gencin ebeveynleri ile ol::ın bağları zayıflamakta, arkadaş grupları ile olan ilişkileri kuvvetlenmektedir [3, 6, 8].

   Arkadaş gruplarının etkisinin giderek artması nedeniyle gençte arkadaşları tarafından alayedilme ve gruptan reddedilme veya bir gruba kabul edilmerne gibi davranışlara karşı duyarlılık artmakta ve bu durum kimlik çatışmalarını çözümlerneye çalışan genç için zararlı olabilmektedir [3, 6].

  Bu dönemde arkadaş grubu ve aile değerleri benzer olan gençler bir çatışma yaşamazlarken, her iki grubun değer yargılarının ve düşüncelerinin farklı olduğu durumlarda genç, ailesi ve arkadaş grubu arasında güçlü bir çatışma yaşayabilmektedir. Bu durumdan da gencin öz-saygısı ve genel uyumu olumsuz olarak etkilenebilmektedir [6].

  Ayrıca üniversite yıllarında bir grubun üyesi olma, bir meslek sahibi olma ve geleceğe yön verme idealleri ile yeni bir okul, yeni bir kente ve yabancı bir çevreye uyum sağlama çabaları pek çok gençte bazı uyum problemlerinin ortaya çıkmasına neden olabilmekte; ancak bilinçli davranarak üniversitelerin psikolojik danışmanlık ve rehberlik merkezleri ile mediko-sosyal birimlerinde görevli danışman ya da psikologlara başvuran gençler yeterli profesyonel yardım alarak sorunlarını daha rahat çözebilmektedirler. Ancak gerçekten ciddi problemler ortaya Çıkıncaya kadar, herkes tarafından "uyumlu" olarak kabul edilen pek çok genç, bu süreç içinde ciddi davranış ve uyum problemleri yaşayabilmektedir. Pek çok ciddi davranış bozukluğu ise açık davranış semptomları halinde kendini göstermemektedir. Ancak kişilerin artan bu basit problemleri, yığılma şeklinde birikerek, etkisi gittikçe artan ciddi problemlerin gelişmesine ve ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.  Bu nedenle bu araştırma üniversitede okuyan gençlerin birinci ve dördüncü sınıftaki uyum düzeylerinin uzunlamasına bir çalışma ile incelenmesi amacıyla planlanmıştır.

 ARAÇ ve YÖNTEM

  Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinin 12 bölümü ile Ev Ekonomisi Yüksekokulunda okuyan öğrenciler oluşturmuştur. Örneklemi oluşturan öğrencilerin sayılarının belirlenmesinde "İki Aşamalı Tabakalı Tesadüfi Örneklem Yöntemi" kullanılmıştır. Her bölümdeki öğrencilerin %50 si araştırmaya dahil edilerek birinci sınıfta öğrenim gören toplam 806 öğrenciden 409'u araştırma kapsamına alınmıştır. Bu gençlerden 78'inin cevap kağıtları geçersiz sayılarak değerlendirmeye alınmamış, ve 331 öğrenci ile çalışmanın birinci aşaması tamamlanmıştır. Daha sonp araştırmanın, öğrencilerin dördüncü sınıf ta eğitimlerine devam ettikleri aşama olan ikinci evresinde ise birinci sınıf ta örnekleme alınan öğrencilerden sadece 118 öğrenciye ulaşılabilmiş ve araştırmanın sonuçları 118 öğrenci üzerinden değerlendirilmiştir.

  Veri Toplama Araçları Araştırmada Özgüven tarafından 1976 yılında geliştirilmiş, 1982 yılında ikinci revizyonu yapılan "Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE)" kullanılmıştır. Envanter dört "kişisel uyum" ve dört "sosyal uyum" alt ölçeği olmak üzere toplam sekiz ölçekten oluşmuştur. Kişisel ve sosyal uyum puanlarının toplamı genel uyum puanını vermektedir. Envanter her bir alt ölçekten 20'şer soru maddesi ve 8 geçerlilik maddesi olmak üzere toplam 168 soru maddesini içermektedir. Özgüven 0976-82) tarafından çeşitli gruplar üzerinde yapılan güvenirlik çalışmalarında, Hacettepe Ki- şilik Envanterinin alt ölçeklere ilişkin güvenirlik katsayısının ortalama olarak 0.82 olduğu ve genellikle kişisel uyum alt ölçeklerinin güvenirlik katsayılarının, sosyal uyum alt ölçeklerinden biraz daha yüksek bulunmuştur. Kızıltan (982) tarafından üniversite öğrencileri üzerinde yapılan çalışmada da, envanterin tekrar yöntemi ile elde edilen güvenirlik katsayılarının oldukça yüksek olduğu ve alt ölçeklerin güvenirlik katsayılarının bağımsız birer ölçek olarak kullanılabilecek düzeyde olduğu saptanmıştır. Özgüven ve arkadaşlarının çeşitli benzer öl- çeklerle yaptıkları geçerlik çalışmalarında ise; Hacettepe Kişilik Envanterinin normal ve normalden sapmış kişileri ayırdetme "Yordama Geçerliği" ile "Benzer Ölçekler Geçerliğinin" yüksek, uygulamada cevaplandırma sırasında gözlenen "yanıltma" hatalarının ise çok düşük olduğu belirlenmiştir [10].

  Verilerin Analizi Örnekleme alınan gençlerden elde edilen cevaplar; HKE üzerinde puanlanarak, formatlanmış ve değerlendirmeleri "Tekrarlanan Ölçümlerin Varyans Analizi" ve "t Testi" yöntemleri uygulanarak yapılmıştır. 

TARTIŞMA

  Araştırmada, dördüncü sınıfta öğrencilerin kişisel, sosyal ve genel uyum düzeylerinin birinci sınıfta olduklarından anlamlı derecede daha yüksek olduğu ve her iki sınıf derecesinde de erkek öğrencilerin kişisel uyum düzeylerinin kız öğrencilerden ve kız öğrencilerin sosyal uyum düzeylerinin de erkek öğ- rencilerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ancak birinci sınıfta erkek ve kız öğrencilerin genel uyum düzeyleri arasındaki farklılığın anlamlı olmamasına karşın dördüncü sınıfta erkek öğrencilerin genel uyum düzeylerinin kızlara oranla daha yüksek olduğu görülmüştür. Balabanlı (990) tarafından lise öğrencilerinin ki- şisel ve sosyal uyum düzeyleri üzerinde yapılan bir çalışmada da cinsiyetin kişisel ve sosyal uyum düzeylerinde etkili olmadığı bulunurken; Kızıltan (984) üniversiteye devam eden erkek öğrencilerin kişisel ve genel uyum düzeylerinin kızlardan, kızların sosyal uyum düzeylerinin ise erkeklerden daha yüksek olduğu saptanmıştır [11, 12].

  Ayrıca, Kurç (989) ve Balabanlı (990) tarafından lise birinci ve üçüncü sınıf öğrencileri üzerinde yapılan iki farklı çalışmada da, sınıf düzeyi yükseldikçe öğrencilerin uyum alanları ve uyum yöntemlerinin olumlu yönde etkilendiği bulunmuştur [13, 14].

  Çocukluk rol ve statüsünden yetişkin rol ve statüsüne geçiş evresi ve bağımsızlaşma süreci olarak kabul edilen ergenlik döneminde genç, hem kendinde oluşan değişimlere hem de toplumun kendisine yönelik beklentilerine cevap vermek ve uyum sağlamak zorundadır [15, 16, 17]. Özellikle onun yaşamında hızlı bir değişimi içeren üniversite yaşantısı gencin uyum sürecini daha da zorlaştırmaktadır. Üniversite onun için yeni bir ortam ve toplumdaki statüsünü belirleyecek yeni bir başlangıçtır. Ancak, çoğunluğu ailesinden ayrılarak küçük yerleşim birimlerinden büyük şehirlere gelen ve yurtlarda kalan üniversite öğrencileri için ilk yıllar oldukça zor geçmektedir ve gençler bir yandan yeni bir sosyal çevreye uyum sağlamanın zorluğunu yaşarken, aynı zamanda kendilerini yalnız ve çaresiz hissettikleri için kişisel uyum problemleri de yaşayabilmektedirler. Genç üniversite son sınıfa geldiğinde ise artık bir meslek edinmenin güveni ile geleceği yönelik planlar yapmakta ve bunları gerçekleştirme çabası içine girmektedir. Sorumluluk duygusu gelişmiş, daha kararlı, kendinden emin ve daha yoğun sosyal ilişkiler içinde olan son sınıf öğrencilerinin uyum düzeylerinin daha yüksek olmasıda tüm bu olumlu gelişmelerle açıklanabilir. 

SONUÇ ve ÖNERİLER

  Araştırma sonucunda, öğrencilerin üniversite dördüncü sınıftaki kişisel, sosyal ve genel uyum dü zeylerinin birinci sınıftaki uyum düzeylerinden anlamlı derecede daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca, erkeklerin kişisel uyum düzeylerinin kızlardan, kızların sosyal uyum düzeylerinin erkeklerden ve dördüncü sınıfta erkeklerin genel uyum dü- zeylerinin kızlardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin üniversiteye başladıkları ilk yılda farklı davranış ve değer yargılarına sahip olmaları ve de bir gruba kabul edilmek, bir grubun üyesi olmak, yeni karşılaşılan üniversite yaşantısına ve yeni bir şehire uyum sağlamak gibi sorunlar gencin yaşantısında önemli bir yer tutarak onda bir takım uyum problemlerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. İlk yıllarda bazı uyum problemleri yaşayan genç ler ise anti-sosyal türden davranışlara yönelebilecekleri gibi, kendi içlerine kapanma veya okulu bırakma gibi davranışlara da yönelebilmektedirler. Bu nedenle özellikle üniversiteye yeni gelen öğrencilere hizmet verecek, onları sanat, kültür ve spor gibi olumlu alanlara yöneltecek ve uyum problemlerini çözümlemelerine yardımcı olacak danışma ve rehberlik hizmetlerine ihtiyaç vardır. Bu amaçla:

  - Mediko-sosyal merkezlerince yürütülen bu hizmetlerin fakülteler bünyesinde yaygınlaştırılması,

  - Psikolojik sağlık problemleri olan öğrencilere profesyonel hizmet vermesi amacıyla psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin genişletilmesine ve geliştirilmesi,

  - Öğrencilerin farklı bir şehire ve üniversite ya şantısına uyum sorunundan kaynaklanacak başarısızlık ve okulu bırakma gibi olumsuz sonuçların önlenebilmesi için öğrencilere yardımcı olabilecek danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve bu amaçla bölüm öğretim üyelerinin öğrenci danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi,

  - Öğrencilerin kazandıkları ve öğrenim görmek için geldikleri bölümlerden doğabilecek tatminsizliğin yaratacağı uyum problemlerini önleyebilmek için fakültelerin eğitim programlarının üniversiteye hazırlanan öğrencilere daha iyi tanıtılması,

  - Üniversiteden mezun olma aşamasına gelen öğrencilerin gelecek ve iş ile ilgili kaygılarından doğabilecek uyum problemlerinin önlenebilmesi amacıyla, ülkemizde gelecekte ihtiyaç duyulan hizmet alanlarının daha iyi belirlenerek, bu alanlara yönelik okulların yaygınlaştırılması ve mezunlara istihdam olanaklarının geliştirilmesi önerilebilir.

 KAYNAKLAR

  1. Yörükoğlu, A., Gençlik çağı. 7.Basım. Özgür Yayın Dağıtım, Ankara, 1990.
  2. Özoğlu, S.Ç., Gençliğin Eğitimi ve Sorunları. Türk Eğitim Derneği Yayınları. Bilim Dizisi:9. Eğitim Toplantısı 20-22 Kasım, Ankara, 1985.
  3. Hudock, E. B., Developmental Psychology A life-span Approach. Mc Graw-HiIJ Publ. Comp. New Delhi, 1980.
  4. Erkmen, H., Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Ruhsal Durum Ölçümü Çalışması. Üniversite Gençliğinde Uyum Sorunları Sempozyumu Bilimsel Çalışmaları. B.Ü. Psikolojik Danışma ve Araştırma Merkezi, 22-24 Kasım, Ankara, 1989.
  5. Долгова В.И. Субъекты и объекты образования в проекции ценностных и смысложизненных ориентаций // В сборнике: SUBJECT AND OBJECT OF COGNITION IN A PROJECTION OF EDUCATIONAL TECHNIQUES AND PSYCHOLOGICAL CONCEPTS LXXXII International Research and Practice Conference and II stage of the Championship in Psychology and Educational sciences (London, June 05 - June 10, 2014). Chief editor - Pavlov V.V.. – London, 2014. – С. 62-65.
  6. Harper, F. ve Marshall, E., "Adolescent's Problems and Their Relationship to Self-Esteem." Adolescence. 26(04), 799. –  808, 1991.
  7. Dusek B., Adolescent Development and Behavior. Prentice-Hall International Ine., USA, 1987.
  8. Noller, P. and Callan, V., The Adolescent in the Family. Routledge, Chapman and Hall Ine., New York, 1991.
  9. Mutchler, T.E., Hunt, E., Koopman, E. and Mutchler, R.D., "Single-Parent Mother/Daugther Emphatyh, Relationship Adjustment and Functioning at the Adolescent Child of Divorce" Journal of Divorce and Remarriage. 170/2):115-129, 1991.
  10. Eshleman R., The Family. Sixth Edition. Allyn and Bason A ivision of Simon and Schuster Ine., London, 1991.
  11. Özgüven, E., Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE) El Kitabı. Odak Ofset Matbaası. Ankara, 1992.
  12. Balabanlı, F., Öğretmen Liselerinde Okuyan Öğ- rencilerin Kişisel ve Sosyal Uyum Düzeylerini Etkileyen Bazı Etmenler. H.Ü. Sosyal BiL.Enst.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans TezO, Ankara, 1990.
  13. Kızıltan, G., "Üniversite Öğrencilerinin Kişisel ve Sosyal Uyum Düzeylerini Etkileyen Etmenler" H.Ü. Sosyal Bilimler Enst.(Yayınlanmamış Doktora TezO, Ankara, 1984.
  14. Kurç, G., "Bazı Kişisel Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Değişkenlerin Lise Öğrencilerinin Uyum Alanları ve Uyum Yönterrılerine Etkisi" H.Ü. Sosyal Bilirrıler Enst. Yayınlanmamış Doktora TezO, Ankara, 1989.
  15. Долгова В.И. Из опыта организации психологической службы педагогического вуза // В сборнике: PROBLEMS OF MODERN PEDAGOGICS IN THE CONTEXT OF INTERNATIONAL EDUCATIONAL STANDARDS DEVELOPMENT Materials digest of the XL International Research and Practice Conference and I stage of the Championship in Pedagogical sciences. (London, January 31 - February 05, 2013). Chief editor - Pavlov V. V.. –  London, 2013. – С. 79-81.
  16. Долгова В.И. Адаптирующее воздействие социума на профессиональное самооопределение его субъектов // В сборнике: FORMS OF SOCIAL COMMUNICATION IN THE DYNAMICS OF HUMAN SOCIETY DEVELOPMENTMaterials digest of the XXXVII International Research and Practice Conference and the III stage of the Championship in philological, historical and sociological sciences. (London, December 05 - December 10, 2012). Chief editor - Pavlov V. V.. – London, 2013. – С. 51-54.
  17. Долгова В.И. Simulation of the formation of emotional stability of personality // В сборнике: HEALTH AS A FACTOR OF QUALITY AND LIFETIME OF BIOLOGICAL SPECIES Materials digest of the XXXVIII International Research and Practice Conference and the III stage of the Championship in medicine, pharmaceutics and veterinary sciences. (London, December 05 - December 10, 2012). Chief editor - Pavlov V. V.. – London, 2013. – С. 67-70.